دندان قروچه یا بروکسیسم چیست

بروکسیسم یا دندان قروچه به وضعیتی گفته می شود که فرد تحت شرایط خاصی، از جمله استرس یا عصبانیت، یا ناخوداگاه در هنگام خواب، دندان هایش را روی هم می فشارد. بروکسیسم در کودکان و بزرگسالان رایج است و رخ دادن آن ربطی به سن و سال یا سابقه بیماری خاصی ندارد. با این حال، دندان قروچه در خواب را یک اختلال حرکتی مرتبط با خواب می‌دانند. چرا که افرادی که به طور مکرر در خواب دندان هایشان را روی هم می فشارند به احتمال زیاد به سایر اختلالات خواب از جمله خرناس کشیدن یا تنگی نفس نیز مبتلا می‌شوند.

بنابراین بسیار مهم است که بدانیم بروکسیسم چیست، چه علائمی دارد و چطور می توان دندان قروچه را درمان کرد.

علائم دندان قروچه

شما ممکن است متوجه این بیماری در خود یا فرزندتان نشوید. بخصوص اگر کودکتان در خواب دچار این مشکل شده باشد. دانستن نشانه ها و علائم بروکسیسم به فرد و اطرافیانش کمک می‌کند زودتر نسبت به درمان آن اقدام کنند. برخی نشانه های دندان قروچه به شرح زیر هستند:

• فشردن یا ساییدن دندان ها روی هم به طوری که صدای آن شنیده شود.
• مسطح شدن یا تراشیده شدن دندان ها که گاها به شکستگی منجر می شود.
• پوسیده شدن مینای دندان.
• افزایش درد یا حساسیت دندان ، به خصوص هنگام جویدن.
• خستگی ماهیچه های فک یا قفل شدن فک ها روی هم.
• درد در ناحیه گردن، فک یا صورت یا دردی که حس می‌کنید گوش درد است، اما ربطی به مشکلات گوش ندارد.
• آسیب به لثه و جویدن گونه از داخل دهان.
• اختلال خواب.
• سردرد های مکرر.

فشردن دندان ها روی هم به مرور زمان به ماهیچه های فک آسیب می رساند.

علت های بروز دندان قروچه

پزشکان هنوز دلیل قطعی برای بوجود آمدن بروکسیسم معرفی نکرده اند. اما اغلب معتقدند بروکسیسم به ژنتیک، روانشناسی و شرایط بدنی فرد بستگی دارد. به طور کلی این بیماری به دو دسته تقسیم می‌شود که هر کدام می‌توانند علل مخصوص به خودشان را داشته باشند:

• علت بیماری در بیداری؛
  این اختلال ممکن است در اثر مشکلات روحی و احساسی نظیر عصبانیت، استرس، نگرانی، تنش و یا احساس ناامیدی ایجاد شود. برخی مواقع، بروکسیسم در بیداری یک عادت است که فرد برای تمرکز از آن کمک می گیرد.
• علت بیماری در خواب؛
  این اختلال بدون کنترل فرد در خواب انجام می گیرد. یعنی در اغلب مواقع فرد کنترل و آگاهی روی این فشردن در خواب ندارد. دندان قروچه در خواب نیز ممکن است در اثر ترس ، یا خواب بد دیدن ، یا عادت جویدن رخ دهد.

در میان عللی که گفته شد در اغلب مواقع این بیماری با استرس رابطه مستقیمی با هم دارند. چه در خواب چه بیداری ، استرس از اصلی ترین علل دندان قروچه است. اما فاکتورهای دیگری نظیر سن و سال ، نوع شخصیت ، یا داروهایی که فرد مصرف می کند نیز گاهی می تواند به روی بروز چنین اختلالی تاثیرگذار باشند.

عوارض بروکسیسم

هر یک از علائمی که به عنوان نشانه های این بیماری لیست شدند، به مرور زمان ممکن است به یک مشکل جدی تبدیل شوند. از جمله اصلی ترین مشکلاتی که این بیماری بوجود می‌آورد آسیب به فک و دندان ها است. شکستن دندان ها، پوسیدگی و ساییدگی دندان ها همگی از عوارض دیگری هستند که باید آن ها را جدی گرفت.

درمان بروکسیسم

این بیماری در اغلب مواقع در خواب رخ می‌دهد که موجب می‌شود فرد متوجه آن نشده یا دیرتر متوجه شود. هرچند اطرافیان فرد خیلی زودتر می‌توانند دندان قروچه وی در خواب را متوجه شوند. بخصوص والدین می توانند صدای دندون قروچه کودکان در خواب را متوجه شده و نسبت به درمان آن اقدام کنند. اما اگر مطمئن نیستید دچار این مشکل هستید یا خیر به دندانپزشک مراجعه کنید و از او بخواهید سلامت دندان هایتان را بررسی کند. دندان قروچه علائم شدیدی روی دندان به جای می‌گذارد که دندانپزشک به راحتی متوجه آن خواهد شد.

برای درمان دندان قروچه در خواب در اغلب مواقع گارد دهان برای فرد تجویز می شود تا هنگام خواب آن را بروی فک خود قرار دهد تا از تکان خوردن مکرر در خواب و ساییده شدن دندان ها جلوگیری کند.

اما اگر علت بیماری استرس باشد، از پزشکتان بخواهید راهکار هایی برای کاهش استرس به شما ارائه دهد. نزد یک مشاور بروید و برنامه های ورزشی مختلف را دنبال کنید تا بتوانید به آرامشی که می‌خواهید دست یابید.

اگر اختلال در خواب علت بیماری بود، درمان این اختلال در خواب می‌تواند به درمان دندان قروچه نیز کمک کند. برای درمان بیخوابی و اختلالات مختلف هنگام خواب نیز به یک تراپیست مراجعه کنید. او می تواند شما را به خوبی راهنمایی کند که چه کارهایی انجام دهید تا خواب بهتری داشته باشید.

اگر نمی دانید در خواب دندان خود را روی هم می فشارید یا خیر به دندانپزشک مراجعه کنید تا دندان هایتان را بررسی کند.

بروکسیسم در کودکان

دندان قروچه در کودکان را باید جدی بگیرید. چرا که در برخی مواقع این مساله ممکن است از علائم اولیه اوتیسم در کودکان باشد. کودکی که به اختلال اوتیسم مبتلا است مرتبا حرکاتی نظیر جویدن را تکرار می کند. بنابراین مهم است که به این تکرارها دقت کنید تا بتوانید سریع تر نسبت به درمان های لازم در کودکان اقدام کنید.

اما از سوی دیگر، علت این بیماری در کودکان در خواب نیز ممکن است استرس، ترس، یا بدخوابی باشد. برای رفع آن، استرس را از کودکتان دور کنید. بخشی از این استرس به شرایط خانه و خانواده بستگی دارد. سعی کنید از ایجاد وحشت و استرس در خانه جلوگیری کنید تا کودکتان در اثر قرار گرفتن در چنین جوی دچار بروکسیسم نشود.

این چند نکته را برای درمان بروکسیسم در کودکان رعایت کنید

• پیش از خواب فضای آرامی برای کودکتان ایجاد کنید تا با ترس و استرس به خواب نرود.
• سعی کنید ماهیچه های فک و صورت او را به آرامی ماساژ دهید تا ریلکس شود.
• مطمئن شوید فرزندتان در طول روز به اندازه کافی آب می نوشد. کم آبی بدن نیز ارتباط مستقیمی با دندان قروچه دارد.
• کودکتان را نزد دندانپزشک ببرید تا دندان هایش را بررسی کند.

استفاده از گاردهای مخصوص محافظت از دندان می تواند به کودکان کمک کند تا از آسیب رساندن به دندان هایشان در اثر دندان قروچه جلوگیری کنند.

نکاتی که می تواند به کاهش بروکسیسم بزرگسالان کمک کند

• مصرف غذاها و نوشیدنی هایی که کافئین دارند را کم کنید.
• مصرف الکل را کنار بگذارید، چرا که موجب تحریک این بیماری می‌شود.
• عادت جویدن مداد یا خودکار را ترک کنید. همچنین از جویدن مکرر آدامس نیز خودداری کنید چرا که موجب می شود ماهیچه های فک شما به این حرکت عادت کند و در نهایت به شدت دندان قروچه منجر شود.
• اگر این بیماری در بیداری اتفاق می افتد سعی کنید آگاهانه آن را کنترل کنید. اگر متوجه شدید دندان هایتان را روی هم می فشارید سعی کنید به آرامی دهانتان را باز کرده و دندان ها را از هم جدا کنید. سپس نوک زبانتان را بین دندان ها قرار دهید تا روی هم قرار نگیرند.
• قبل از خواب یک حوله گرم روی ناحیه گردن و ماهیچه های فک تان ماساژ دهید تا پیش از خواب ریلکس شوند و از قفل شدن دندان ها روی هم جلوگیری کنند.

جمع بندی

دندان قروچه یا بروکسیسم بسیار ناخوشایند است. چه فردی که به این اختلال مبتلا است چه اطرافیانش از این موضوع رنج می‎کشند. بخصوص که در طولانی مدت آسیب های جدی به دندان یا فک فرد خواهد گذاشت. بنابراین بهتر است علائم آن را بشناسید و بدانید چه چیزهایی آن را تشدید کرده و چه کارهایی می‌تواند به کاهش و درمان آن کمک کند. هر چه زودتر نسبت به کاهش این اختلال اقدام کنید، زودتر متوجه مشکلات دیگری که ممکن است منجر به این اختلال شوند پی خواهید برد و در نهایت آن ها را رفع کرده و زندگی سالم تری را پیش خواهید گرفت.