شناخت مراحل پوسیدگی دندان

پوسیدگی یک فرآیند ناگهانی نیست و در طی مراحل مختلفی رخ می دهد. به همین دلیل موارد مختلفی از انواع پوسیدگی دندان به ثبت رسیده است. تشخیص هرچه سریع تر پوسیدگی ، نقش موثری در درمان و اثربخشی آن دارد. معمولاً بسیاری از افراد به واسطه درد شدید و مداوم متوجه پوسیدگی دندان خود می شوند. وجود علائمی از این قبیل نشانه گسترش عفونت به بافت های عمقی دندان است.در صورتی که افراد برای ترمیم پوسیدگی دندان خود با تاخیر به داندانپزشک مراجعه کنند ، ممکن است دندان خود را از دست بدهند. با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا در این مقاله به معرفی مراحل پوسیدگی دندان بپردازیم. اگر شما نیز علاقه مند به حفظ سلامت دندان های خود هستید در ادامه با ما همراه باشید.

مراحل پوسیدگی دندان

بخش زیادی از مراجعات دندانپزشکی مربوط به پوسیدگی دندان است. خطر پوسیدگی تنها محدود به از دست دادن دندان آلوده نیست. بلکه دندان های مجاور نیزدر معرض ابتلا به عفونت و تخریب قرار دارند. این موضوع اهمیت پیگیری و درمان این عارضه را بیشتر نشان می دهد.

میزان پوسیدگی در تمامی نقاط دندان یکسان نیست. برخی نواحی به دلیل فراهم سازی محیط مناسب برای رشد و گسترش باکتری ها ، بیشتر مستعد پوسیدگی هستند. از جمله این نواحی می توان به شیار های عمیق و باریک موجود در سطح دندان های آسیا اشاره کرد. سطوح بین دندانی نیز به واسطه دسترسی دشوار برای مسواک زدن بیشتر در معرض پوسیدگی قرار دارند. محل اتصال دندان به لثه نیز در گروه نواحی پرخطر برای پوسیدگی جای دارد.

بارز ترین نشانه پوسیدگی دندان درد خفیف تا شدید است. پوسیدگی با تخریب و تجزیه مینای دندان آغاز می شود. عامل اصلی پوسیدگی باکتری های موجود در پلاک دندان معرفی شده است. این باکتری ها با استفاده از ترشح اسید ، ساختار دندان را دچار سست و تجزیه می کنند. تشکیل پلاک نیازمند متابولیسم مواد قندی موجود در دهان به کمک پروتئین های بزاق است.

در بسیاری از موارد پوسیدگی دندان با مراجعه به دندانپزشک و رعایت بهداشت دهان و دندان درمان می شود. اما در موارد پوسیدگی گسترده چاره ای جز کشیدن دندان وجود ندارد. مسواک زدن (منظم و صحیح) و استفاده از خمیر دندان و دهانشویه حاوی فلوراید برای کاهش پوسیدگی بسیار موثر است.

همچنین با اجتناب از مصرف مواد غذای مضر برای دندان که سرشار از قند در بین وعده های غذایی ، تشکیل پلاک در اطراف دندان ها و پوسیدگی به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. شناخت مراحل پوسیدگی دندان نقش موثری در درمان به موقع این اختلال دارد. این مراحل عبارتند از:

1. ایجاد لکه روی دندان
2. پوسیدگی مینای دندان
3. پوسیدگی عاج دندان
4. تخریب پالپ دندان
5. آبسه کردن دندان

مرحله اول؛ ایجاد لکه روی دندان

اولین بخش از مراحل پوسیدگی دندان مربوط به ایجاد لکه در سطح آنها است. این لکه ها تحت تاثیر پلاک های دهانی و با از بین رفتن کلسیم مینای دندان شکل می گیرند. باکتری های موجود در پلاک با تولید مواد اسیدی سخت ترین بخش بدن از لحاظ استحکام (مینای دندان) را تحت تاثیر قرار می دهد. کنترل پوسیدگی دندان در مراحل ابتدایی با رعایت هر چه بیشتر بهداشت دهان و دندان به راحتی امکان  پذیر است.

مرحله دوم؛ پوسیدگی مینای دندان

دومین مرحله پوسیدگی دندان بعد از ایجاد لکه روی دندان ، شکستگی و آسیب مینای دندان است. پوسیدگی مینا (Tooth Enamel) از شکستگی های کوچک آغاز شده و به تدریج به سطوح زیر دندان گسترش پیدا می کند. نتیجه این مرحله ایجاد ضایعاتی روی دندان است. این ضایعات همیشه با چشم قابل مشاهده نیستند. ترمیم مجدد مینای دندان به شکل طبیعی غیر ممکن است. به همین دلیل باید تا حد امکان از رسیدن پوسیدگی دندان به این مرحله جلوگیری کرد.

مرحله سوم؛ پوسیدگی عاج دندان

پوسیدگی عاج سومین بخش از مراحل پوسیدگی دندان است. اسید حاصل از باکتری های پلاک مقدار زیادی از کلسیم ، فسفر و مواد معدنی مینای دندان را از بین برده و به عاج می رسد. عاج (Dentin) بخشی از دندان است که مابین مینا و پالپ قرار دارد. این بخش به واسطه داشتن پروتوپلاسم یک بافت زنده به شمار می رود. از علائم رسیدن پوسیدگی به این مرحله احساس درد شدید است. حفره ایجاد شده در این مرحله معمولاً با مراجعه به دندانپزشک و پر کردن التیام پیدا می کند.

مرحله چهارم؛ تخریب پالپ دندان

پالپ (Pulp) یا مغز ، بخش مرکزی دندان است که از سلول ها و بافت های زنده به نام ادنتوبلاست (Odontoblasts) تشکیل می شود. وظیفه پالپ ساخت عاج دندان است. یکی دیگر از مراحل پوسیدگی دندان ، مرگ پالپ (به عنوان یکی از بافت های زنده دندان) می باشد. دلیل این موضوع ورود باکتری ، تشکیل عفونت و آسیب رسی به عروق و اعصاب این محدوده است. نشانه تخریب پالپ دندان درد شدید و مداوم است. دندانپزشک در صورت مواجهه با موارد این چنینی از ریشه درمانی برای درمان پوسیدگی استفاده می کند.

مرحله پنجم؛ آبسه کردن دندان

آخرین بخش از مراحل پوسیدگی دندان آبسه نام دارد. در این مرحله عفونت به نوک ریشه دندان رسیده و درد بسیاری شدیدی را ایجاد می کند. درد شدید از عفونت و التهاب پالپ حاصل می شود. با توجه به اینکه پالپ در یک مکان سربسته قرار گرفته ، التهاب افزایش فشار داخلی در این محدوده را به دنبال دارد. این فشار به اعصاب دندان منتقل شده و درد شدت می یابد. تورم لثه و زبان از دیگر علائم دندان آبسه کرده هستند.

عفونت موجود در ریشه دندان بسیار خطرناک است و قابلت سرایت به به استخوان های اطراف را دارا است. همچنین عفونت به بخش هایی از قبیل مغز ، خون ، مجاری تنفسی ، قلب و … راه یافته و منجر به بیماری های مختلفی می شود. به همین دلیل درمان پوسیدگی دندان قبل از عفونت اهمیت بسیاری دارد. گاهی اوقات درمان دندان آبسه کرده نیازمند انواع جراحی دهان و دندان است. در برخی موارد نیز دندان پوسیده به صورت کامل از بین رفته و هیچ اقدامی برای نگه داشتن آن موثر نیست.

جمع بندی

پوسیدگی یکی از شایع ترین مشکلات دهان و دندان به شمار می رود. درمان به موقع پوسیدگی تنها با هدف حفظ دندان آسیب دیده انجام نمی شود، بلکه این کار از گسترش پوسیدگی و تخریب به دندان های مجاور نیز جلوگیری می کند. مراحل پوسیدگی دندان بر اساس فعالیت باکتری ها و میزان نفوذ عفونت در پنج بخش خلاصه شده است. پوسیدگی در مراحل آغازین با رعایت دستورالعمل های بهداشتی به سادگی قابل کنترل است. اما با تشدید پوسیدگی ، درمان مشکل تر شده و دندان نیازمند روش های درمان پوسیدگی دندان مانند نیازمند پر کردن، عصب کشی ، جراحی یا کشیدن می باشد. در نتیجه مراجعه به دندانپزشک در مراحل ابتدایی پوسیدگی علاوه بر افزایش احتمال حفظ دندان ، موجب کاهش هزینه ها می شود.