علل نهفتگی دندان عقل چیست و چگونه درمان می‌شوند؟

دندان عقل به چهار دندانی که در سنین 17 تا 25 سالگی در انتهای دندان‌های بالا و پایین رشد می‌کند گفته می‌شود. اگر این دندان‌ها هم راستا با سایر دندان‌هایتان رشد کنند، مشکلی به وجود نخواهند آورد. اما در بسیاری از مواقع از آنجایی که فک فضای کافی برای رشد این دندان‌ها ندارد دچار درد شدیدی می‌شود و دندان عقل نیاز به جراحی پیدا می‌کند. در چنین مواقعی احتمال اینکه دندان عقل به شکل نهفته رشد کرده باشد وجود دارد. در این مقاله به علل دندان عقل نهفته و نحوه درمان آن اشاره خواهیم کرد.

دندان عقل نهفته چیست؟

وقتی قرار باشد چهار دندان جدید در فَک فرد رشد کند، فشار به سایر دندان‌ها وارد می‌شود تا جا برای دندان جدید باز شود. اما گاهی این تلاش دندان عقل برای رویش با شکست روبرو می‌شود و نیمی از دندان یا گاهی کل آن زیر لثه یا استخوان فک به دام می‌افتد. در این حالت، دندان عقل نهفته رشد کرده است. دندان عقل نهفته می‌تواند موجب بروز انواع مشکلات سلامتی دهان از جمله بیماری لثه یا عفونت شود. بنابراین باید خیلی سریع نسبت به برطرف کردن و جراحی آن اقدام کرد.

انواع نهفتگی دندان عقل

همیشه نهفتگی دندان عقل به یک شکل نیست. نوع نهفتگی دندان عقل به روی نوع حراجی و درمان دندان عقل نهفته تاثیرگذار است. معمولا دندان عقل به این چهار شکل در لثه پنهان می‌شود:

• نهفتگی افقی– دردناک‌ترین نوع نهفتگی دندان عقل نوع افقی آن است چرا که در این حالت دندان عقل به طور کامل یا نیمه خوابیده قرار می‌گیرد و بیشترین فشار را به دندان‌های اطراف خود وارد می‌کند.
• نهفتگی به سمت عقل دهان- این نوع نهفتگی درد شدیدی بهمراه ندارد اما با توجه به زاویه کج بودن دندان نسبت به درمان آن که کشیدن یا جراحی دندان خواهد بود تصمیم گیری می‌شود.
• نهفتگی عمودی- شاید بتوان نهفتگی عمودی را بهترین نوع نهفتگی دندان عقل دانست چرا که در این صورت دندان عقل به موازات سایر دندان‌ها رشد کرده و فشار چندانی به آن‌ها وارد نمی‌کند. در چنین حالتی ممکن است نیازی به جراحی وجود نداشته باشد.
• نهفتگی به سمت جلوی دهان (مزیال)- به این نوع نهفتگی گاهی دندان عقل نیمه نهفته نیز می‌گویند. یعنی دندان عقل طوری رشد کرده که نیمی از آن به سطح لثه رسیده و دیده می‌شود. در این نوع نهفتگی ممکن است درد چندانی در ناحیه فک یا دندان‌ها احساس نشود اما با اینحال باید تحت نظر پزشک قرار بگیرد تا نسبت به درمان آن اقدامات لازم انجام شود.

علائم نهفتگی دندان عقل

از آنجایی که دندان عقل نهفته قابل رویت نیست فقط باید به علائم آن دقت کرد تا متوجه وجود آن شد. این علائم ممکن است به مرور ایجاد شده و بیشتر شوند و گاهی نیز ممکن است علائم یک روزه باشند که نشان می‌دهند دندان عقل نهفته شما نیاز به درمان سریع دارد. علائم نهفتگی دندان عقل شامل موارد زیر می‌شود:

• درد یا تورم در فک و صورت
• قرمز رنگ شدن لثه، تورم و خونریزی
• احساس کردن مزه بد در دهان
• بوی بد دهان
• سخت شدن باز کردن دهان

عوارض دندان عقل نهفته

در صورت درمان نشدن دندان عقل نهفته، رشد آن در لثه می‌تواند خطراتی را بهمراه داشته باشد از جمله:

• عفونت لثه که در صورت درمان نشدن به استخوان فک سرایت می‌کند
• ایجاد حفره و پوسیدگی در دندان‌های کناری
• بوجود آمدن کیست در لثه
• بروز سایر بیماری‌های لثه
• فشار به دندان‌های جلویی و کج شدن آن‌ها

درمان دندان عقل نهفته

در قدم اول باید نهفتگی دندان عقل مشخص شود. این کار را دندانپزشک با انجام یک اسکن یا عکس X-Ray دهانی تشخیص می‌دهد. این عکس نشان می‌دهد آیا شما دندان عقل نهفته‌ در زیر لثه‌ خود دارید یا خیر و همچنین با همین عکس تشخیص داده می‌شود آیا این دندان عقل نهفته به دندان‌های دیگر، لثه یا استخوان فک آسیب رسانده است یا خیر.

پس از تشخیص نهفتگی دندان عقل، پزشک راهکار درمان دندان عقل نهفته را، که همان جراحی دندان عقل خواهد بود، به شما اعلام می‌کند.

دشواری جراحی برای همه یکسان نیست به همین دلیل با توجه به شرایط فرد نوع بیهوشی یا بی حسی انتخاب می‌شود:

• بی‌حسی موضعی: فقط دهان و لثه را بی حس می‌کند تا حین جراحی دردی احساس نشود.
• بی حسی با آرامبخش: فرد بیهوشی کامل نخواهد داشت اما در حالت آرامی قرار می‌گیرد تا درد را احساس نکند.
• بیهوشی کامل: ممکن است دندان عقل نهفته به فک یا استخوان آسیب رسانده باشد که در این صورت درد ناشی از جراحی بیشتر خواهد بود. به همین دلیل بیهوشی کامل توصیه می‌شود.

جراحی در کلینیک پزشک انجام می‌شود و معمولا یک جراحی به اصطلاح سرپایی محسوب می‌شود چرا که فرد همان روز پس از جراحی به خانه باز می‌گردد و نیازی به بستری شدن نخواهد داشت. کل مراحل جراحی ممکن است بین 30 دقیقه تا 60 دقیقه طول بکشد. دندانپزشک ابتدا برشی در لثه ایجاد می‌کند تا به دندان عقل نهفته دست پیدا کند و آن را با جراحی از داخل استخوان فک خارج کند. سپس با گاز استریل و درمان‌های دیگر محل جراحی شده را پوشانده و از خونریزی بیشتر آن جلوگیری می‌کند، سپس لثه را بخیه می‌زند.

مراقبت‌های لازم پس از جراحی دندان عقل نهفته

بخش مهمی از درمان دندان عقل نهفته به مراقبت‌هایی است که پس از جراحی باید انجام دهید. در نظر داشته باشید، درمان کامل جراحی دندان عقل نهفته ممکن است تا 6 هفته طول بکشد. بنابراین برای جلوگیری از بروز مشکل و فرصت دادن به لثه جهت ترمیم پس از جراحی لازم است برخی کارها را در این 6 هفته انجام ندهید و حتی در تغذیه خود نیز تجدید نظر کنید. از جمله کارهایی که باید پس از جراحی دندان عقل نهفته انجام دهید شامل موارد زیر می‎شود:

• تا 24 ساعت پس از جراحی از شستن دندان، نوشیدن چای یا هر نوشیدنی داغ بپرهیزید.
• تا چند روز پس از جراحی هیچ فعالیت سنگین از جمله ورزش انجام ندهید.
• تا 24 ساعت پس از جراحی سیگار کشیدن را کنار بگذارید.
• در صورت داشتن درد در ناحیه جراحی شده روی آن کمپرس سرد بگذارید.
• بهتر است در روزهای اول پس از درمان، غذاهایی بخورید که نیاز به جویدن ندارند.
• قرار دادن یک بالش اضافه زیر سر هنگام شب به کاهش درد دندان کمک می‌کند.

در نظر داشته باشید، درد و گاهی خونریزی پس از جراحی امری طبیعی هستند. پزشک حتما به شما داروهایی را برای کاهش این درد تجویز خواهد کرد و راهکارهایی را برای جلوگیری از بروز خونریزی ارائه می‌کند. بنابراین بهتر است پیش از هر چیزی ابتدا به پزشک خود اعتماد کنید و راهکارهای او را جدی بگیرید.

نکته دیگری که باید در نظر داشته باشید این است که پس از اتمام دوره درمان و مراقبت‌های پس از جراحی دندان عقل نهفته باید حتما به بهداشت دهان و دندان خود، از جمله مسواک زدن در طول روز یا شستشوی دهان با دهانشویه، را جدی بگیرید تا از آسیب دیدن لثه‌ها جلوگیری کنید.

سخن پایانیَََ

سعی کردیم همه چیز درباره دندان عقل را به شما بگوییم، در نتیجه دندان عقل چیزی نیست که بتوانید آن را نادیده بگیرید. هر مشکلی که برای هر یک از دندان‌ها بوجود بیاید به طور کلی به روی سلامت دهان و دندان شما تاثیرگذار خواهد بود. گاهی حتی توصیه می‌شود دندان عقلی که به طور سالم و بدون نهفتگی رشد می‌کند را نیز برای جلوگیری از ایجاد فشار به سایر دندان‌ها، جراحی کنید. اما از آنجایی که پنهان یا پدیدار بودن دندان عقل چیزی نیست که تحت کنترل فرد باشد، فقط لازم است با احساس درد در ناحیه فک و دندان سریعا به دندانپزشک مراجعه کند تا از عفونت لثه در اثر رشد آن جلوگیری کند.