علت پوسیدگی دندان و نشانه های آن

پوسیدگی دندان یکی از بیماری های شایع دهان و دندان است که تقریبا همه افراد آن را تجربه می‌کنند. دندان انسان دارای 3 لایه است؛ لایه بیرونی که لایه سخت‌تر دندان‌هاست شامل عاج و مینا است، لایه میانی که دنتین نام دارد و لایه درونی که شامل اعصاب و عروق دندان‌ها می‌شود. در پوسیدگی دندان، پلاک دندانی باعث تبدیل قند به اسید می‌شود. در نتیجه دندان مواد معدنی، کلسیم و فسفر را از دست داده و این امر نهایتا منجر به پوسیدگی دندان می‌گردد. این پلاک که ماده ای چسبنده و شفاف است به صورت طبیعی و مداوم بر روی دندان‌ها در حال تولید است.

تولید اسید عامل اصلی پوسیده شدن دندان ها

تغذیه شدن باکتری هایی که در پلاک وجود دارد، موجب تولید اسید می‌شود و در صورتی که این اسید از روی دندان ها شسته نشود باعث تخریب و پوسیدگی دندان می‌گردد.

پوسیدگی دندان با توجه به مسائل مختلفی نظیر بهداشت دهان و دندان در سنین مختلف شیوع متفاوتی دارد.

• 25 درصد از کودکان 2 تا 5 سال؛ یکی از علت‌های مهم آن عدم استفاده از مسواک و نخ دندان در سال‌های اولیه زندگی است.
• حدود نیمی از کودکان 12 تا 15 سال؛ عدم مراقبت خانواده در رسیدگی به بهداشت دندان‌های فرد نوجوان عامل اصلی این امر به شمار می‌آید.
• متاسفانه بیش از 90 درصد افراد بالای 40 سال دچار پوسیدگی دندان هستند.
• 25 درصد از افراد بالای 60 سال تمام دندان های خود را برای همیشه از دست می‌دهند.

زمان و سرعت ایجاد پوسیدگی

پوسیدگی دندان به شکل تدریجی رخ می‌دهد و زمان زیادی لازم است تا پوسیدگی یک دندان آغاز گردد. مدت زمان اثر بخشی و ایجاد اسید بر روی دندان‌ها طبق مطالعات انجام شده به شکل زیر است:

• 2 تا 5 دقیقه بعد از خوردن غذا و رسیدن مواد قندی به میکروب های پلاک دندان زمان لازم است تا اسید تولید شود.
• در حدود 10 دقیقه میزان اسید به بالاترین حد خود می‌رسد.
• در زمانی 20 تا 60 دقیقه‌ای، اسید در حداکثر میزان خود باقی می‌ماند و پس از آن به حالت عادی باز می‌گردد.

عوامل موثر در پوسیدگی دندان

عوامل مختلفی در ایجاد پوسیدگی در دندان‌ها موثر است. بهداشت دهان و دندان، استفاده نکردن از مسواک و نخ دندان، انجام نشدن چکاپ و بسیاری دیگر از عوامل باعث ایجاد پوسیدگی در دندان‌ها می‌شود. در ادامه به بررسی این عوامل می‌پردازیم.

عدم رعایت بهداشت دهان و دندان

عدم رعایت حریم خصوصی و استفاده مشترک از لیوان یا قاشق و خوردن هر گونه مواد غذایی که از از نظر بهداشتی مورد تایید نیستند می‌تواند در پوسیدگی دندان موثر باشد.

مسواک نزدن و عدم استفاده مداوم از نخ دندان

متاسفانه هنوز عده زیادی از افراد به استفاده از مسواک بی توجه هستند و یا مسواک زدن را به صورت منظم انجام نمی‌دهند. همچنین عدم استفاده از نخ دندان، یا استفاده نا درست از آن از دیگر عوامل مهم در این امر است. استفاده نادرست از مسواک و نخ دندان ممکن است کمکی به جلوگیری از پوسیدگی دندان نکند و حتی موجب آسیب رسیدن به لثه ها شود.

عدم مراجعه به دندان پزشک و چکاپ سالانه

افراد اغلب تا زمانی که با مشکلی جدی مثل درد دندان یا تغییر رنگ آن مواجه نشوند به پزشک مراجعه نمی‌کنند. البته ترس از درمان دندان‌پزشکی و همچنین هزینه های بالای آن از دیگر عوامل موثر در این کوتاهی است.

خوردن غذاهایی با قند و کربوهیدرات زیاد

غذاهای شیرین جزو محبوب‌ترین غداها برای افراد است که قند و کربوهیدرات زیادی در خود دارد.

عدم استفاده از فلوراید

عدم انجام آموزش های صحیح و عادت نداشتن به استفاده مداوم از مایع فلوراید به پوسیدگی دندان سرعت بیشتری می‌دهد.

کمبود بزاق دندان

بزاق دهان باعث شستن قند و مواد مضر از روی دندان‌ها می‌شود و به این ترتیب از پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند.

داشتن دیابت

عدم کنترل قند خون در بیماری دیابت باعث می‌شود بدن قادر به مبارزه با باکتری‌های حمله کننده به لثه نباشد.

اسید معده

کسانی که ریفلاکس معده دارند و اسید معده آن‌ها به دهان بر‌می‌گردد بیشتر در معرض خطر هستند. از آنجا که این اسید بسیار قوی است می‌تواند بافت دندان را از بین ببرد.

مصرف قلیان و سیگار

 استفاده دائم از سیگار و قلیان و نیز مواد رنگی مضر به مرور دندان را دچار پوسیدگی می‌کند.

بارداری

دوران بارداری یکی از زمان هایی است که حتما باید سلامت دندان چک شود. چرا که دندان ها بیشتر در معرض پوسیدگی قرار دارند.

ویژگی های موروثی و جنس دندان

جنس دندان‌ها که وابسته به خصوصیات ژنتیکی هر فرد است با هم متفاوت است. جنس دندان‌ها گاهی سخت و محکم و گاه شکننده و حساس است. با شناخت صحیح از جنس دندان پیشگیری و درمان راحت‌تری خواهید داشت.

علائم و نشانه های پوسیدگی دندان

زمانی که دندانی دچار پوسیدگی می‌شود می‌توانید به کمک علائم و نشانه‌های مختلف نسبت به این موضوع آگاه شوید. در زیر لیستی از علائم پوسیدگی در دندان ها را ارائه کرده‌ایم:

• دندان درد دائم
• درد ناگهانی و حالتی شبیه به تیر کشیدن
• حساس شدن نسبت به گرما، سرما و شیرینی
• ایجاد حفره یا سوراخ قابل رویت
• ایجاد لکه های رنگی قهوه ای، مشکی، خاکستری و حتی سفید بر روی دندان
• احساس درد هنگام جویدن غذا
• بوی بدن دهان
• طعم ناخوشایند در دهان
• گیر کردن غذا بین دندان و پاره شدن نخ دندان

آثار پوسیدگی دندان

باید توجه داشت که پوسیده شدن دندان تنها به همینجا ختم نمی‌شود. این امر می‌تواند مشکلات گسترده‌تری به دنبال داشته باشد و در صورتی که به موقع برای درمان اقدام نکنید با مشکلاتی جدی نظیر عفونت لثه روبرو شوید. در ادامه به بررسی برخی از این پیامد ها می‌پردازیم.

احتمال ابتلا به بیماری های لثه مثلا ورم لثه

بهداشت نامطلوب دهان و دندان می‌تواند به بروز بیماری پریودنتال یا التهاب لثه منجر شود. این بیماری با ورم و التهاب لثه یا به اصطلاح عارضه ژنژیویت آغاز می‌شود که علائم آن تورم، قرمزی و خونریزی لثه‌ها است. اگر به این امر به موقع درمان نشود، به بافت لثه و استخوان‌ها آسیب جدی وارد می‌کند.

بیماریهای قلبی و عروقی

باکتری‌های موجود در دهان که موجب تورم و التهاب لثه یا به اصطلاح پیوره شدن آن می‌شود، همچنین می‌تواند موجب بروز انواع مختلف بیماری قلبی، انسداد سرخرگ‌ها و حتی سکته مغزی شود.

ضعف حافظه

 بهداشت نامطلوب دهان و دندان نه تنها روی قلب تاثیر سوء می‌گذارد، بلکه پیامدهای مضر و مخربی نیز برای مغز به دنبال دارد. این امر با تنگ شدن و انسداد سرخرگ‌ها، مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد. وقتی سرخرگ‌ها و عروق مغز به دلیل وجود باکتری‌ها مسدود می‌شوند، این فرآیند به نوبه خود موجب تضعیف حافظه و حتی خطراتی جدی‌تر برای مغز می‌گردد.

دیابت

بین بهداشت نامناسب دندان‌ها و دیابت ارتباط قوی وجود دارد. التهاب و تحریکی که در دهان آغاز می‌شود، توانایی بدن را در کنترل قند خون تضعیف می‌کند. بدن افراد دیابتی به دلیل کمبود انسولین در فرآیند طبیعی تجزیه و مصرف قند با مشکل مواجه می‌شود. هورمون انسولین در واقع وظیفه تبدیل قند خون به انرژی را بر عهده دارد.

مشکلات بارداری

زنانی بارداری که به بیماری لثه مبتلا هستند به مشکلات بیشتری مواجه می‌شوند که از جمله این مشکلات تولد نوزاد زودرس و با وزن کم است.

سرطان

 بین عدم رعایت بهداشت دهان و ابتلا به انواع خاصی از سرطان‌ها شامل سرطان مری و سرطان‌های ریه ارتباط وجود دارد.

مشکلات ریوی

بیماری‌های دهان و دندان همچنین از عوامل موثر در بروز ذات الریه و تشدید بیماری انسداد مزمن ریوی است. چرا که حجم باکتری‌های موجود در ریه‌ها را افزایش می‌دهد.

چاقی

چاقی و مشکلات لثه‌ای نیز با هم ارتباط دارند و به نظر می‌رسد احتمال پیوره شدن لثه‌ها در افراد چاق بیشتر است.

ضعف جسم

در صورت بروز مشکلات دهان و دندان یکی از اولین آثار آن عدم توانایی در غذا خوردن به شکلی درست و هضم مناسب غذاست که این موضوع ضعف جسمانی به دنبال دارد.

کدام قسمت های دندان بیشتر در معرض پوسیدگی هستند

مواردی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم از جمله قسمت‌هایی از دندان‌ها هستند که بیشتر در معرض پوسیدگی قرار دارند.

• محل شیار سطح جونده دندان ها که بیشتر با مواد غذایی مواجه هستند.
• سطوح بین دندانی که به وسیله مسواک قابل پاکسازی نیست و تنها میتوان با استفاده صحیح از نخ دندان به تمیز کردن این قسمت اقدام کرد.
• طوق دندان یا محل اتصال لثه با دندان که باعث بیماری های لثه می گرد.

جمع بندی

پوسیدگی که نوعی بیماری قابل انتقال محسوب می‌گردد، قابل بازگشت نبوده و درمان آن تنها با جایگرینی بافت سخت از دست رفته دندان با مواد ترمیمی دندان پزشکی صورت می‌گیرد. در صورتی که این پوسیدگی در مراحل اولیه درمان نشود می‌تواند باعث درد، عفونت لثه و آسیب به ریشه و عصب دندان شود. لذا پیشنهاد می‌شود برای جلوگیری از پوسیدگی دندان و شدت گرفتن آن، با انجام توصیه‌های مطرح شده نظیر مسواک زدن و استفاده صحیح از نخ دندان و انجام چکاپ دوره‌ای از این امر پیشگیری کنید. از توجه شما سپاس‌گزاریم.